Naarmate je actiever bent in het muziekwereldje en je je verdiept in de wereld van de rechten, zal je snel op naburig recht stoten. Wat is het dat nou precies, naburig recht, en wanneer heb of krijg je aanspraak op naburige rechten? Ik tracht in deze post alle belangrijkste zaken rondom naburig recht overzichtelijk en beknopt met je te delen.
Liever kijken dan lezen? Check deze uitleg op mijn YouTube kanaal.
De Nederlandse Wet op de naburige rechten (WNR) bestaat nog niet zo lang. In 1993 is het ingevoerd. Wanneer een commercieel uitgebrachte opname (plaat/download/stream) wordt uitgezonden of ten gehore wordt gebracht, ‘activeert’ het naburig recht.
Naburig recht is weggelegd voor twee rechthebbende. De uitvoerende(n) en de producent(en). De uitvoerende(n) is of zijn diegene die muziek heeft of hebben ingespeeld op een opname die is uitgebracht. De producent(en) is of zijn diegene die de opnames financieel mogelijk heeft of hebben gemaakt. Let op: het gaat dus om de producent, en niet de producer bij een opname als het om naburig recht gaat! Om het nog lekker verwarrend te maken heet in het Engels de producent wel producer. Heel verwarrend, maar de Nederlandse term producent is makkelijk te onthouden.
Naburige rechten hebben net zoals auteursrechten een looptijd van 50 jaar. Echter vanaf het moment van de release van een opname, en niet -zoals bij auteursrecht- na overlijden van de rechthebbende.
Het naburig recht wordt gelijkmatig verdeeld. 50/50. De ene helft is voor de uitvoerende(n), de andere helft voor de producent(en). Wanneer je zelf de studio betaalt, wat zeer waarschijnlijk is, ben je dus ook (!) automatisch producent. Heel veel muzikanten vergeten dat ze daardoor recht hebben op het producenten-aandeel. Daardoor laten ze soms (veel) geld liggen doordat ze alleen het ene deel van naburig recht claimen, en niet de voltallige 100%.
Puntensysteem voor uitvoerenden
Binnen de 50% van de uitvoerenden is nog een puntensysteem die enige balans maakt in de uitkering. Er wordt onderscheid gemaakt tussen:
- Hoofdartiest
- Sessiemuzikant
- (Dirigent)
Een hoofdartiest krijgt 5 punten en ontvangt altijd minimaal 50% van het totale beschikbare bedrag voor uitvoerende musici. Een dirigent krijgt 3 punten.
Een sessiemuzikant krijgt 1 punt en afhankelijk van de hoeveelheid instrumenten die zijn ingespeeld (1 punt per instrument) kan het aantal oplopen tot maximaal 3 punten. Dit vraagt om een rekenvoorbeeldje…
REKENVOORBEELD: Er is één hoofdartiest die gebruik heeft gemaakt van drie sessiemuzikanten die beide één instrument hebben ingespeeld. Als er €100,- wordt uitgekeerd aan uitvoerende musici, hoe wordt dit dan verdeeld?
HA: 5 punten
SM: 1 punt
SM: 1 punt
SM: 1 punt
Hoofdartiest – 5/8 van €100 = €62,50
Sessiemuzikant – 1/8 van €100 = €12,50 (per sessiemuzikant)
Stichting ter Exploitatie van Naburige Rechten (SENA) is de organisatie die naburige rechten ‘moneys’ collecteert voor je. Zij zijn zeg maar het Buma/Stemra van het naburig recht. En net zoals bij Buma/Stemra kan je lid worden van SENA om zo moneys te claimen waar jij recht op hebt als uitvoerende of producent.
Een lidmaatschap bij SENA is helemaal gratis.Of nouja, helemaal. Als je eenmaal geld verdient, snoept SENA eerst een klein percentage af van jouw geïncasseerde geld om de kosten die zij zelf maken te dekken. Daarna betalen ze uit. Fair enough.
Hoe bewijs ik dan dat ik uitvoerende ben? Goede vraag. Want je kan als muzikant zo maar suggereren dat je ooit koebel hebt gespeeld op platen van Beyoncé… Dus wil SENA bewijs zien. Dat doe je als volgt:
- óf je levert een scan van artwork waar je naam als uitvoerende / studiomuzikant op wordt vernoemd. Dit wordt steeds minder regulier omdat er steeds minder CD’s worden gedrukt. Een screenshot van een digitale music store waar je als uitvoerende in wordt vermeldt, is inmiddels ook ‘bewijs’.
- óf een handtekening van de studio producer die verklaart jou als (sessie)muzikant te hebben ingezet.
Alleen aangemeld werk kan in aanmerking komen voor uitbetaling. Aanmelden van je werken doe je via de online portal van SENA.
Essentieel is dat je je niet alleen aanmeldt als uitvoerende, maar ook als producent (wanneer je de opname hebt gefinancierd). Dit zijn twee aparte procedures en je krijgt ook twee aparte inlogcodes.
Nog benieuwd hoe SENA dan geld ophaalt voor je? Vrij simpel. Iedere keer als een instantie opnames openbaar maakt (denk aan RTV of bedrijven die muziek draaien), moet er een vergoeding worden betaald. SENA sluit, net zoals Buma/Stemra, een licentie met de ‘openbaarmaker’ af zodat er netjes betaald wordt voor het gebruik van muziek. Waar Buma dit doet om de auteursrechthebbende een billijke vergoeding te geven, komt SENA dus op voor de uitvoerenden en producenten.
Dit bovenstaande is volgens mij de essentie. Roept het vragen op, schroom niet om ze in de comments te gooien!
7 Comments
Martijn Crama
Ha Esmée en dank voor je reactie/vraag! Naburig recht, en SENA in het bijzonder, hanteren een puntensysteem voor uitvoerende en een percentagesysteem voor master-eigenaren. Dus je voorbeeld is nogal lastig te interpreteren. Want 50% ‘all over’ uitlicenseren kan alleen over het master-gedeelte en niet over het uitvoerende stukje. Misschien kan je je vraag zonder percentages eens stellen en meer in gaan op de kwestie? Kijken of ik je dan kan helpen!
Esmée
Je geeft aan dat naburig recht is weggelegd voor 2 rechthebbende, dit is niet altijd het geval, het kan dat 1 iemand bijvoorbeeld 33,3% heeft en de ander 66,6% (tevens master eigenaar). De master owner licenseerde vervolgens de master uit tegen een percentage van 50% all over, dus ook m.b.t. naburig recht. En nu komt het, Partij 1 met de 33,3% weet niet vd deal en Partij 2 met de 66,6% staat ZIJN helft af aan partij 3 m.b.t het naburig recht. Vraagje: Moet degene vd 33,3% nu ook de helft afstaan aan partij 3? Ik vind het een moeilijke kwestie. Wellicht heb jij hier een antwoordt op. Ik kan met voorbeelden genoeg komen, maar dat zou geen stand houden in de rechtbank.
Johan den Hamer
Voor zover mij bekend kunnen naburige rechten ook worden overgedragen. Bijv. aan de opdrachtgever (bijv. een onderneming). De overdracht moet dan wel blijken uit een AKTE van overdracht IE rechten. Zijn de werkzaamheden als uitvoerende muzikant in loondienst verricht, dan is het volgens mij zo dat de naburige rechten altijd aan de onderneming toekomen. Hoe kan het dan zijn dat SENA zegt niet uit te keren omdat zij, naar eigen zeggen enkel uitkeren aan natuurlijke personen en niet aan ondernemingen als het gaat om de rechten van de uitvoerende muzikant(en). SENA ontvangt daarvoor wel vergoedingen. Aan wie keren zij deze dan uit? Waarom kan een onderneming niet als uitvoerende muzikant worden aangemerkt?
Voor mij is dit allemaal heel erg onduidelijk. Als je hiernaar informeert bij SENA en/of BUMA-STEMRA, dan wordt je tussen deze organisaties heen en weer geslingerd zonder dat je concreet zicht op een oplossing krijgt :(.
Martijn Crama
Thanks Sander! Heb het aangepast, want dat moet inderdaad 50 jaar zijn. 70 is natuurlijk auteursrecht.
Sander
Hoi Martijn,
Je schrijft hierboven dat naburige rechten 70 jaar duren, maar in artikel 12 lid 1 3n lid 2 WNR staat een termijn genoemd van 50 jaar. Hoe zit dit precies? Deze termijn staat overigens ook genoemd in de leden 5 en 6, maar dat lijkt me voor de muziekindustrie niet relevant.
Groet,
Sander
Martijn Crama
Dat is een hele goede vraag, Gert! Ik heb in eerdere gesprekken begrepen dat het ongeveer hetzelfde gaat als bij het ‘referentie repertoire’ dat we kennen van Buma/Stemra. Maar hier zal ik me nog eens verder in verdiepen.
Gert Minnee
Duidelijk verhaal! Leest een stuk prettiger dan van (officiële) websites e.d.!
Nog wel een paar aanvullende vragen: Hoe komt SENA aan een verdeling voor alle rechthebbende? Wordt dit gebaseerd op lijsten van liedjes die door een radio/tv-station zijn gespeeld? Gaat dit daarmee op dezelfde wijze als de bepaling van de verdeling van vergoedingen voor componisten?